KAŞANLI AĞZIYLA

ANLAMI

KÜRTÇE

Î

de, da (örn: Ez î çûm = Ben de gittim)

Jî

H)îşik nabirin

Aklı ermemek

Hiş nabirîn

Hate

Kadar, -e (ingilizce to'nun karşılığı)

( Hatê mal çû= Eve kadar gitti)

Heta

Verg(Varg)

Öyle

Wusa, wuha

Bijîrîk

Kavurga

Zap nekirin

Durduramamak ?

Andî

Artık, gayrı

Êdî

Hîd

Bayram

Îd

Dol, Dowl

Düğün, Davul

Dawul

Donê Siwê

Sabah gün ağarırken, sabahın erken saatleri

Razikî(ê) hev hatin

Birbirine takılmak, şakalaşmak ?

Mono … - Monê …

-un yüzünden, sebeb

(örn: monê vê= bunun yüzünden)

Existin, ger kirin

Düşürmek, devirmek

Êxistin-gêr kirin

Lamo

Bu yüzden

Lewma

Loma-lome

Dedikodu, serzeniş

Lome

Bar bar kirin- Bor bor

Bağırıp çağırmak, sesi yüksek çıkan

(Barbarus - Bkz: Fr. Lat. Yun.)

Bûrebûr kirin; Süm. Burbur

Xwey Buyin(bûn)

Görünmek

Xuya bûn

Gurmêgurm

Bulut veya ateş  uğultusu, haşırtısı. (Örn.: Awren disa gurmêgurm in-Bulutlar yine uğulduyor.)

Bo …

-sın, -sin.

(Örneğin: Bo bimiri, bo biki - Ölsün, Yapsın...)

Maram- Qadim[e(z) dabim]

Bence – ben derim ki (bence) ?

KAŞANLI AĞZIYLA

ANLAMI

KÜRTÇE

Moçinî( mi çî nê)

Bilmem ki neden? "''moçê'' ya da ''moçêni'' kelimeleri de aynı şekillde kaşanlı ağız farklılığından kaynaklanmaktadır.  ===>

Qalmız-Mizak

Altına işeyen, sidikli

Dişlik ne hatin, (Dil şin’ik ne hatin) ?

Avunma işi; Dişlika xwe neyin(ne hatin) = canı sıkılmak = “dişliği gelmemek” (Dişlik?)

Gan - Gwôn-giyan-Gôn hatin

Canlanmak, dirilmek

krd. Gan= can;  giyan=Ruh

Brîm

İnatçı, dediğim dedik olan kişilere atfen kullanılan kelime

Niko

Yeni

Ku.: Nû = Yeni

Hingê, Hinko

Şimdi

Tul, Tana

Tek, tane...

Tene, Lib, Heb

Tambur

Saz

Aşix

Aşık (Genelde saz çalana ithafen)

Dilgirtîkî bûn

Aşık olmak ( Dilgirtik = Âşık ), Tutku

Ewîn

Çel

Kırk

Çêl

Çulla

Kışın en soğuk geçtiği dönem??? (çillê: kırklık)

Zilal

Durgun su

Zelal

Şivik

ince Sopa, değnek

Darik ( Dorik )

Çubuk

Lasû hatin

Küsmek

Qwarinek

Kıskanç ( Qwarîn = Kıskanç )

Kefilîn, Kalîfîn

Katılmak, karışmak. Bkz. Kafile?

(Örneğin: Lawik di nav pezan kalifî çû- Çocuk koyunların arasına karışıp gitti.)

Qers girtîn

Üşümek, aniden soğuktan titreme hali.

ku: Qers= Kars

Darbadar

Derbeder, sürgün, Dışarıdan da dışarı.

( Örneğin: Biro darbadar bivi- Derbeder olsun! )

Robero

Günbegün

Rojberoj

Şûji

Peynir, yoğurt üzerinde tutan su.

Şûjin

Jûji

Kirpi

Jojî, Jûji...

Darzî; Dazî

İğne; İplik

Derzî, Dezî

Re xistîn

Sermek

( Örneğin: Bê ki biro  sifre re xî- Söyle ki sofrayı sersin. )

Biro, Bira

-sın, -sin????

( Örn. Biro biki= Yapsın )

Bila

Der Hendir bûn(buyin)

İçeri dışarı olmak, Tuvalet ihtiyacını gidermek; Köylerde tuvalet evden ayrı, dışarıda olduğu için bu tabir kullanılmış olabilir.

Hendirê xwe gir buyin(bûn)

Midesi bulanmak

Veraşîn

Kusmak

Vereşîn

Silim, Sêlim

Merdiven

Yöresel dilde: Sülüm;
ku: Sêlim

Sêlim

Uysal, selim olan.

Kujan, Kîjan

Hangisi?

Kudar

Nere?

A  la ku ye?

Nerededir?

Ber avetin

Koyun doğ...

Roye (şew, Ewar) we xêr bê.

Hatine we î xêr bê.

Sizin de gelişiniz hayrolsun.

Ser çawan

Başım gözüm üstüne?.

Sar sere min

Başım üstüne.

KAŞANLI AĞZIYLA

ANLAMI

KÜRTÇE

Xalmoşî

Givizdan

Hayvanların öd keseciğinden elde edilen yeşil renkli sıvı.

Cilgî, Cilxi

Patika yol, Yaya yolu

Yöresel dilde: Cılga

Stû

Boyun (okunuşu: Istu)

Şkaft

Kaya girintileri, çıtırık alan, mağara (okunuşu: Işkaft)

Şkeft

Göbelek-Fisagur

(Mantar Türleri)

Kurik

At ve Eşek yavrusu

Milomat

Berbat, malamat, rezil

Firtik

Sümük

Bivil

Burun deliği girişi. Örneğin: Poz bivilê xwe birin girtîye-Burun, burun deliği hep yara tutmuş.

Mertek

Kütük; köylerde dam yapımı için kullanılan uzun, silindir şeklindeki kalın odun.

Mirdiyak, Garîte

Goggilik

Yer elmasının bir benzeri

(Yöresel dilde: Goggilik)

Kudik

Köpek veya yavrusu

Yrsl dilde: Kutik

Çerçî

Kırsal yerlere götürülen ve satılan eşya, seyyar satıcı(çerçici).

Mofir

Eğer, madem (örn: mofir tu târi ez î têm = Eğer sen gidersen ben de gelirim)

Mafir, Madem

Bozorê ...

-nin dediği gibi (ona atfen) (Örn: bozorê Ape Hissen= Hüseyin amcanın dedi gibi)

Mit, Stiri (Ustiri)

Diken

Pol

Köz

Çîk

Kıvılcım

veya Jîrki ...

-den beri (örn: Zirçîkê tu çûyi ezê borê borîm/ Awrek bûmê, lî ser çî da daborim= Sen gittiğinden beri bağırırım/ Bir bulut olmuşum, dağbaşına yağarım)

Herçîkê …

-diği sürece, -dikçe (örn: Herçîkê çû hîn î nêzing bu= Gittikçe daha da yaklaştı)

Dû …

- in peşinden, peşinden … (örn: Dû hesp hat = atın peşinden geldi, dû min vere= peşimden gel)

Şor-şorîk-giliz

Söz, Laf – Bebek ya da çocuğun ağzında biriken tükürük, salya.- Salya.

Mot

Pekmez

Mat, Dims, Doşav

La xwe ka

Giy; (kelime itibariyle: Kendine yapmak, eylemde bulunmak...)

Resit

Sıfırlamak, sonlandırmak (örn: Min dêne xwe resit kir= Borcumu sıfırladım)

Barda!

Bırak; (Ber bide = ön ver; Önünü aç )

Berde

Tirp(b)

Türbe, mezar

Lor- Most-Çolik-Firî-Dotin

Sifte

İlk olarak, ilk önce, en başta (örn: Siftê ez hatim= ilk önce ben geldim)

Veşenê veya Veşê

Sonrasında, devamında (örn: … veşê min î mezkir ku…=…sonra ben de baktım ki…)(paşê)?

Bez kirin

Tiksinmek, usanmak ( örn: Bezê min hat= Tiksinmem geldi-tiksindim)

Fismîrî

Alttan alta iş yürüten

Phîr - Khal (Pîr - Kal)

Kadın için yaşlılık (pîr) – Erkek için yaşlılık (kal)

veya Jindê …

-den başka (örn: Şintîrê te kes naçû= Senden başka kimse gitmedi) & Şûntir

NOT: Sondaki ê’ler bazen î olarak da okunabilir( şintîrî … veya jindî …)

Tu… veya Ti…

Hiçbir … (örn: Tukes; Tucar; tudar=hiçbir kişi,kimse; Hiçbir zaman; hiçbir yer & Tu sêw namo ye= Hiç elma kalmamış.)

Tu...

Roy Bide!

Qurjinik- Neremok

Kadınsı - ?

Dayin Hew

Kavga etmek

Kovik- Salaxona

İçi boş; kafası – Salakça davranan

Xêvik

Baş

Yaramaz, rahat durmayan…

kurd. Baş=İyi

Îstintak

Yüzleştirme

Meza!

bak!!! ( mez bike: bak)

Havka

Budala, sözünü bilmeyen

Xêvik

Paşil-avis

hamile

Ê …

-inki, -deki (örn: ê molê, ê dîn, ê ali = evdeki, diğeri, Alininki)

Yê/Ya …

Wekî dîn

Başka

Hin

Bazıları ( Örn.: Hin çûn, hin î naçûn: bazıları gitti bazıları da gitmedi.)

Hindik

Az

Dapû Kirîn

Uyuklamak

Cat (Cot)

Çabalamak; çift (Örn: Tu pir cot kir; Andî waxte côt hat= Sen çok çabaladın; Artık çift vakti geldi)

Xirtîk-gewri

Boğaz

Yrs dilde: Hırtlik; Bkz: Gırtlak

Kokul, fillur-Şimmik

Ayakkabı - Terlik

Yrs dilde: Kalik

Zaxal, Moris

Tembel, üşengeç

Kurd. Maris= Ataist, dinsiz

Malxur

Aç gözlü

Moxurawo!

“Mal xurab”tan; Evi yıkılasıca!

Tîremar

Ok yılanı

Tîrmar

Gumgumik, Qumqumik

Kertenkele

Dokemar

(Yılan Anası) Büyük kertenkele?

Ximmî

Dêl

Genelde vahşi-yabani hayatta dişi hayvanlar için kullanılır; Dêle Qur, Dêle Se…

Ma- , Man-

Genelde otcul hayvanlar için dişilik bildiren ön ek; makew, monga, monker …

Ziman

Dil, Anahtar; ( Ziman di zimane qêlbe= Dil kalbin anahtarıdır)

Yöresel dilde Anahtara DİL deniyor. Kaşanlı halkı bölgeye geldikten sonra kürtçeye çevirip almış olabilir;  Bk. Maraş ağzı

Stêrk

Yıldız (okunuşu: Isterik)

Stêr, Stêrk

Curn-Dilav

Yalak

Curn/Delav

Tifik

Ocak

Tifik

Xwanzûr, xwazûr

Kayınbaba

Xwezûr

Xwasî, xwasû

Kaynana

Xwesû

Xwas, xas

Yalın ayak ( Xwasi- Yalın ayak şekilde; Xasi çû-yalınayak gitti )

Xas, pexas

Nirç; No

Cik; Hayır

Na

Şa bûn

Sevinmek, eğlenmek; (Şa: neşeli, mutlu vs.)

Şa

Şa Kirin

Başarmak, becermek

Şe Kirin

Taramak

Şeh kirin

Baloq

Siğil, vücuttaki şişkin, kabarcık halindeki et parçası.

Balûg

Bizirik

Sivilce

Pirzik

Gilla; baz

Deri altında toplanmış yağlı şişkin beze, gülle; Beze

Berik; bezglor

Bulluk

Erkek cinsel organı, ağzı kapakla kapanabilen uzun-büyük naylon kovalar.

Yrsl dil: Büllük

Sîntîl, Santil

Kova, bakraç, sentil

Sitil

Wa, Wê, Wi

ile; (Wa ning çûn- Ayakla gittiler-yürüyerek)

bi

Rojonk bûn(buyin)

Gıcırdamak

Xarî bûn (buyin)

Duygulanmak

Lalijîn

Fena şekilde acı veya haz hissi karşısında verilen aşırı tepki, kendinden geçme durumu...

Kenêgîrîk bûn

Ağlamaklı olmak, duygulanmak

Kelogirî

Gurmisk

Yumruk

Girmik

Üstteki Kaynak Aceria’ya aittir.

=========>

Şanê

İnşallah

Êrnok

Rezil

Gêçe

Yön ,taraf; ( Gêçê dîn wara- Diğer taraftan gel)

Atê, Atik, Attik, Dok

Anne, (Attî de wara, Dokê tu çimo neye- Anne hadi gel, anne neden gelmiyorsun); (ku. Dayik)

Kako

Baba

Bavko

Dede

Anê, anik:

nine

Xwang

Kız kardeş (ku. Xuşk )

Birang

Erkek kardeş

Din; Dinik; kawik

Deli; manyak, salak; yarım akıllı.

Elge bûn(buyin)

Durmak, Stop etmek

Dawestîn

Ayakta durmak

Kur

Baş, kafa

Çorap

Totik

Akıl

Gapir

Ense

Vesîn

Dinlemek

Vêsîn

Sönmek

Riz

Pirinç

Qelê, Qelê Kirin

Çarx Bûn(buyin)

Dönmek

Zêrza, Koz

Kilit

Avzemik

Bahar pınarı

Sta (Ista)

Çakmak

Ci

Yatak

Cil

Kilim

Kinc

Elbise

Pî

Kol

Çipêşe, Çito, Çitlo, Çir

Nasıl

Şunva

Geri

Dayn kirin (Den kirin)

Konuşmak (ku. Deng - ses )

Hes

Ses

Qillêr, Gamor

Kir

Lênîştin

Binmek

Zar, Dwêl (Döl)- Zar zeç

Çocuk - Çoluk çocuk

Gulbiz

Güzel kız, Çeçek ismi olabilir.

Broş, broşk, kuşxane

Tencere

Veşarnek

Saklanbaç

Malik

Aile sorma oyunu

Geladex

Beş taş oyunu

Gilçin

Çamura değnek saplama oyunu

Tîttîrman

Fırıldak

Firfirik

Pervane

Jêlî

Aşağıdan

Şerejor

Yokuş yukarı (Serê jor’dan  baş yukarı )

Şerejêr

Yokuş aşağı (Serê jêr’den baş aşağı )

Ger Kirin

Düşürmek, Yıkmak

Xiş Kirin, Şkandin

Kırmak

Pelênan

Basmak

Handê ..., Hendê ...

Yanında ( Hend: Yanı başı )

Qend, Qand

Kadar

Livîn

Kımıldamak, hareket etmek

Ragernandîn

Kovalamak

Ger dayin(dan)

Kovmak

Ramedîn

Uyumak

Damelisîn

Diz çökmek

Kelexwuh, Kalaxwu

Hareket, sıkıntı sonucunda dökülen ter

Bal kirin, Rap kirin

Dikmek, dikilmek, dikkatini çekmek

Çang

Koltuk

Guçik

Kulak

Cure, Curik

Sıska, zayıf, küçük

Vêcê, Vêşê

Bu sefer

Hingê

O zaman

Dawra

Ters, Yanlış

Vaceva

Tersten

Kuncir, Guncir

Çimdik

Gonc

Kütük

Kort

Çukur

Frêz

Ekilmiş tarla, ekin

Pîroz, mêwik

Düğme

Morik

Boncuk

Cêwik

Cep

Cewik

İkiz

Çok

Diz

Jnû

Diz adaleleri

Hiro, huro

Bugün

Pêr

Önceki gün

Do

Dün

Siwa, sıwe

Yarın

Siwê

Sabah

Sêwal

Öteki Gün

Êal

Daha sonraki gün

Cê- Cê bûn

Ayrı - Ayrılmak

Paşînê

Cumartesi

Doç, doçik

Kuyruk

Boci

Böcek yavrusu

Çekçekî

Çekirge

Gêre

Karınca

Çirçirik

Cırcır böceği

Pizêz

Bok böceği

Sizik, Sizink

Süpürge

Loxik

Yuvarlama yemeği

Killor, klor

Kömbe

Teneşîr

Sütle pirinç, bulgur karışımı yemek

Keşk, Qaşk

Tarhana

Çolik

Çökelek

Firi

Ağız, Kuzulama dönemindeki süt

Pendir

Peynir

Rûn

Yağ

Palûl

Lapa pekmez karışımı tatlı

Qetmer

Börek

Nanê tenîk (Nanê tanik )

İnce ekmek

Taplama, tepleme

Kalın ekmek

Şilqî, Şillikî

Kabaca pişirilen ekmek